منابع ملی و انتخابات ریاست جمهوری ۱
نام کارگروه: توسعه و منابع ملی
رئیس كارگروه: آقای عبدالرسول دیوسالار
شماره جلسه: ۷۸
تاریخ برگزاری: ۹۲/۳/۲
محل برگزاری: اندیشگاه طرح توسعه هزاره
مدت زمان: ۲ ساعت
حاضرین (به ترتیب الفبا): دکترعلی اسدی، دکترغلامرضا حداد، عبدالرسول دیوسالار، دکتر مهرداد ناظری، ابوالفضل نوری، مهندس فیروز بالكانی
غائبین: دكتر محمود فرهادی‌نیا، هومن ابوترابی، دکتر موسی پور
تنظیم‌کننده: سمیه میربراتی
عنوان: منابع ملی و انتخابات ریاست جمهوری ۱
واژه های کلیدی: شبه دموکراسی، اتلاف منابع
دستور کار جلسه:
در پی تصمیم کارگروه مبنی بر حركت بیشتر به سمت اجرایی كردن چارچوب های ذهنی تحلیلی و تئوریك برآمده از منظر منابع ملی و در راستای تحقق هدف تاثیرگذاری كوتاه مدت و دقیق تر این مطالعات بر مسئولین اجرائی، تصمیم بر آن شد که در طی جلساتی به مسئله منابع ملی و انتخابات ریاست جمهوری در ایران و به ویژه انتخابات یازدهم پرداخته شود. بدین منظور آقای دکتر حداد به عنوان مسئول تدوین این گزارش انتخاب شدند و مقرر گردید مسئله انتخابات در ایران را در نسبت با توسعه و منابع ملی ارزیابی و بررسی نمایند.
مذاکرات این جلسه در پاسخ به این پرسش صورت گرفت که برگزاری انتخابات ریاست جمهوری چه تاثیرات مثبت یا منفی در وضعیت منابع ملی ایران خواهد گذارد؟ آیا انتخابات موجب بهبود بهره برداری یا مدیریت منابع ملی در ایران خواهد شد؟
مشروح جلسه:
ارائه دکتر حداد:
در تمام جلسات فرض بر این بود که توسعه به معنای بهبود و بهینه سازی استفاده از منابع است. سعی بر آن بود که ارتباط مستقیمی میان منابع و توسعه برقرار کنیم. در این صورت توسعه تنها در صورت بهره وری و بهینه سازی بکارگیری منابع میسر خواهد بود. براین اساس در این جلسات به بررسی این موضوع می پردازیم که انتخابات ریاست جمهوری چه ارتباطی با مساله منابع و توسعه برقرار خواهد کرد. این بررسی در ذیل پاسخ به چهار پرسش بررسی می شود:
۱-چه نسبتی میان توسعه، منابع و دموکراسی وجود دارد؟
۲-شکل تقلیل یافته دموکراسی که آن را مترادف با انتخابات می دانند چه ارتباطی با منابع و توسعه دارد؟
۳-در نظام هایی که درگیر فراوانی منابع هستند، چه ارتباطی میان انتخابات، دموکراسی و توسعه وجود دارد؟
۴-چگونه مباحث نظری را به وضعیت امروز ایران تطبیق دهیم و به پرسش اصلی خود بپردازیم؟
در این جلسه به دو سوال اول پاسخ داده شد و آقای دکتر حداد دیدگاه های خود را در این زمینه مطرح ساختند.
پرسش اول: چه نسبتی میان توسعه، منابع و دموکراسی وجود دارد؟
چند مفروض اساسی در این باره وجود دارد، اول اینکه قاعدتاً همه دموکراسی ها توسعه یافته اند. اما همه کشورهای توسعه یافته لزوماً دموکراسی نیستند. توسعه با بهینه سازی منابع رابطه مستقیم دارد. اساساً موضوع بحث توسعه، نوع رژیم سیاسی نیست و آنچه تا امروز بیشتر حول آن بحث شده، این است که دموکراسی، اساساً موضوع توسعه نیست و آنچه موضوع توسعه است، نوع دولت است و نه نوع رژیم سیاسی. در واقع رژیم های اقتدارگرا و دموکراتیک هر دو می توانند توسعه گرا باشند. بنابراین در بحث توسعه دو شکل خاص از دولت داریم. دولت توسعه گرا و دولت غارتگر منابع. دولت های توسعه گرا، دولت هایی هستند که منابع را در راستای نیل به هدف آرمانی توسعه ملی صرف می کنند و تخصیص می دهند.
پرسش دوم: شکل تقلیل یافته دموکراسی که آن را مترادف با انتخابات می دانند چه ارتباطی با منابع و توسعه دارد؟ دیدگاه¬هایی وجود دارند که قصد دارند دموکراسی را به برگزاری انتخابات تقلیل دهند یعنی در واقع دولت هایی که مدعی اند به دلیل برگزاری انتخابات، دموکراتیک هستند. حال باید دید که در این گونه خاص، چه ارتباطی میان توسعه و منابع برقرار می شود؟
چند نوع ساخت قدرت وجود دارد. ساخت یک سویه: ساختی که اقتدارگرایانه و از بالا به پایین است. ساخت دوسویه: ساخت تعاملی میان جامعه و حکومت. ساخت دوسویه سوری: ساختی که عملاً یک سویه است، اما تلاش می کند ظواهر دوسویه به خود بگیرد. ولی در عمل هیچ یک از کارکردهای واقعی خود را انجام نمی دهد و صرفاً نمایش هستند. در این وضعیت نه تنها منابع بهینه نمی شوند بلکه برای سازماندهی به این بازیِ دموکراسی، بخش عمده ای از منابع اتلاف می شود.
حال موضوع قابل بحث این است که بازی دموکراسی یا تقلیل دموکراسی به انتخابات تا چه اندازه با اتلاف منابع ارتباط دارد. در این بازی دو دسته از منابع اتلاف می شوند. منابع انسانی شامل مردم، سرمایه اجتماعی، نخبگان در سطوح مختلف و انتخاب شدگان. منابع مادی، در واقع منابع عظیمی صرف می شوند تا این بازی دموکراسی به نتیجه برسد.
دستور کار جلسه آینده:
منابع ملی و انتخابات ریاست جمهوری ۲
