نشست تخصصی نورواکونومیکس

روز دوشنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۳ کارگروه فرابازی توسعه اندیشگاه طرح هزاره (طه) نشست تخصصی «نورواکونومیکس» را برگزار کرد. این نشست به ارایه مقالاتی درباره معرفی و کاربردهای نورواکونومیکس اختصاص داشت که برای تحلیل رفتار اقتصادی- اجتماعی افراد به ویژه از منظر اعتماد، همکاری، ترک همکاری، مقابله به مثل، ریسک پذیری و هماهنگی با قوانین گروهی یا اجتماعی، چشم­اندازهای نوینی را پیش رو نهاده است.

این چشم­اندازها از این جهت اهمیت دارند که سازه ذهنی کنشگران به ویژه از منظر میزان کاربرد زور در روابط اجتماعی، احترام به مالکیت، نگرش به قراردادها و اعتماد از مهمترین مولفه­های دسترسی به حق مالکیت و توسعه به شمار می­روند.

اقتصاد عصب شناختی یا نورواکونومیکس، مطالعه بنیادهای خرد زیست شناسیِ شناخت اقتصادی است. بنیادهای خرد زیست شناسی عبارتند از مکانیسم­های  شیمیایی عصب و مسیرهایشان مثل سیستم مغز نورونها ژنها و نوروترنسمیترها. در علم اعصابِ شناختی دو رویکرد نورولوژیکی و روانشناختی تلفیق شده ­اند و در مدلهای تلفیقی اعصابِ شناختی، رابطه بین مغز و رفتار مطالعه می­شود. در قالب مطالعات نورواکونومیکس نیز اثر سیستم اعصاب بر تصمیم گیری، انتخاب، رفتار و رجحان افراد مطالعه می­شود. از این روی نورواکونومیکس برای تحلیل رفتار انفرادی افراد مثلا در تخصیص بودجه به کالاهای مختلف برای حداکثرسازی مطلوبیت، رفتار راهبردی متقابل در نظریه بازیها و طراحی مکانیزم یا هدفگیری تعادلهای معینی در بازیهای اجتماعی، اهمیت محوری دارد.

 

پخش ویدئوی سخنرانی پل زاک، مدیر مرکز مطالعات نورواکونومیکس در کالیفرنیای ایالات متحده، درباره مولکول اخلاقی یا اکسی توسین مهمترین قسمت این نشست بود. او در این ویدئو عنوان کرد که مبنای اخلاق، بیوشیمی مغز و ساختار هورمونی بدن انسان است. هورمون اکسی توسین، دوپامین و سروتونین از مهمترین هورمونهای موثر در تصمیمات مغز انسان هستند و مطالعات تجربی نشان می­دهد که کشورهای پیشرفته‌تر از نظر اقتصادی، کشورهایی هستند که مردمشان نسبت به یکدیگر حسن نیت دارند. یعنی در این کشورها اعتماد و قابلیت اعتماد وجود دارد و در بیش از ۹۰ درصد آزمایشات کسانی که از یک غریبه وام دریافت کرده­اند آن را بازگردانده­اند. آزمایشات تجربی او را به این نتیجه رسانده که میزان اعتماد یک انسان به دیگری، از نظر علمی وابسته به مقدار ترشحات مولکول اکسی توسین است. در یکی از این آزمایشات اکسی‌توسین به شرکت‌کنندگان داده و مشخص شد که سهیم  کردن دیگران توسط آن‌ها تا ۸۰ درصد افزایش یافت. این دانشمندان دریافتند که اکسی‌توسین که زمانی به عنوان هورمون ترشح‌شده طی تولد و شیرخوارگی شناخته شده بود، نقش مهمی در ارتقای رفتار اجتماعی ایفا می‌کند. این ماده همچنین به عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی یا پیام‌رسان بین سلول‌های مغز عمل می‌کند.

 

اعضای کارگروه فرابازی نیز حاصل مطالعات خود درباره نورواکونومیکس را ارایه کردند؛ خانم بهاره گنجی، دبیر کارگروه، به تشریح اصول تصمیم­گیری بر اساس نورواکونومیکس پرداخت. نقطه مبهم تصمیم اقتصادی افراد در به حداکثررسانی منفعت یا لذت، فرایندهای تصمیم گیری در مغز است که بر اساس مطالعات نورواکونومیکس، ترشح دوپامین در انتخاب از میان گزینه­های بدیل بر اساس پیشبینی پاداش و لذت، نقش محوری دارد. در واقع دوپامین مانند پیچ تنظیم رادیو است که به دنبال فرکانسهای واقعی می­گردد و تشخیص الگوها به میزان ترشح دوپامین در مغز انسان بستگی دارد. به زبان علمی، انتخاب بر اساس میزان پاداش و خطای دریافت شده از سیستم دوپامینرژیك و ارزش اعمال صورت می­پذیرد. ضمن آنکه نورونهای لوكوس كورولوس و نورآدرنالین میزان تصادفی بودن در انتخاب عمل را كنترل می‌كند.

 

خانم نجمه آزاد دیگر سخنران نشست بودند که نوروبیولوژی تصمیم گیری اجتماعی را مطرح کردند. علاوه بر دوپامین، اکسی توسین نیز در این فرایند نقش دارد و با توجه به سابقه تعامل اجتماعی، قسمتهای مختلفی از مغز در هنگام اخذ تصمیم جمعی یا مشارکت در یک اجتماع فعال می­شوند که خروجی آنها پذیرفتن یا نپذیرفتن پیشنهادات اجتماعی یا تعاملی است.

در ادامه نشست نیز خانم مریم عسگری محور صحبت خود را به بازی در میان پستانداران (انسان و غیرانسان) معطوف کردند. وقتی پیامد یک تصمیم وابسته به تصمیمات دیگران باشد، ماهیت تصمیم­گیری اساساً ممکن است تغییر کند. نورواکونومیستها به­منظور برآورد مطلوبیت بر اساس یک مبنای آزمون به آزمون، یک الگوریتم تقویت یادگیری ساده را با استفاده از روش حداکثر احتمال به الگوی انتخاب رفتاری میمون بهینه­سازی کردند. به طور خلاصه، در صورت افزایش جایزه برای انتخاب گزینه ریسک دار، مطلوبیت هر هدف افزایش می­یافت، یا اگر پاداشی برای انتخاب گزینه ریسک­دار درنظر گرفته نمی­شد، مطلوبیت کاهش پیدا می­کرد.  تنها پارامتر آزاد “نرخ یادگیری” بود که در آن مطلوبیت بر اساس این اطلاعات مربوط به پاداش به روز شده بود. طبیعت تکراری این الگوریتم تقویت یادگیری به یک برآورد مطلوبیت مشتق شده از تمام گزینه­های قبلی موضوع منجر شد، با این پیش شرط که جدیدترین انتخاب­ها وزن بیشتری دارند.

 

در ادامه نشست دو موضوع مهم فرگشت رفتار عقلایی و آزمایشات عملی نورواکونومیکس توسط خانمها مریم روشن و مریم موسوی به بحث گذاشته شد؛ آزمایشات عملی در دو زمینه اصلی نظریه بازیها به ویژه بازیهای هماهنگی، معمای زندانیان، بازی اعتماد و بازی اولتیماتوم انجام پذیرفته که همگی نقش موثر ساختار هورمونی مغز و اعصاب آن در رفتار متقابل را تایید کرده­اند.

فرگشت رفتار عقلایی در انسان بر اساس مطالعات رفتار میمونهای کاپوچین که اجدادی مشترک با انسان دارند مطالعه شده است. کاپوچینها با توجه به واقعیت‌های فیزیکی در مقایسه با سایر گونه‌ها در گروه‌های اجتماعی بزرگی حدود ۴۰ نفر زندگی می‌کنند و می­توان گفت که خشونت در میان آنها در حد متوسطی کنترل شده است.کاپوچینها به استفاده ماهرانه از ابزار معروف شده‌اند. آنها ابزارهای مختلفی را مورد استفاده قرار می‌دهند. آنها می‌توانند جوانب را سنجیده و با مربی ای که بهترین نوع و مقدار کالا را پیشنهاد می‌دهد مبادله کنند. در طی آزمون رفتار عقلایی، اکثر کاپوچین‌های شرکت کننده مانند انسان از نظریه پیشنهادی قیمتها تبعیت کردند!

در مطالعه بعدی بررسی شد که آیا کاپوچین‌ها تلاش می‌کنند تا تخفیف مورد انتظار خود را در بازار اعمال کنند یا خیر. در همین راستا کاپوچین‌ها نه تنها مصرف خود را در مقابل تغییرات قیمتی تغییر ندادند، بلکه مبادله با ریسک را که بیشترین تخفیف را شامل حال آنها می‌کند، ترجیح دادند.

 

اما نتیجه این نشست، تمهید گزارش بنیادین چشم ­انداز توسعه ایران برای افق ۱۴۲۰ خورشیدی است که در دستور کار زمستان ۹۳ و سال آتی کارگروه فرابازی توسعه اندیشگاه طه قرار دارد. رضا مجیدزاده، مدیر کارگروه فرابازی توسعه، به عنوان جمعبندی این نشست اعلام کرد که نورواکونومیکس به دلیل اهمیت سازه ذهنی در مطالعات کارگروه فرابازی توسعه اهمیت بنیادین دارد و در تدوین چشم­ انداز توسعه ایران برای تحلیل سازه ذهنی ایرانیان به یافته­ های این شاخه مطالعاتی به ویژه در تحلیل «بوزون کنش ساز» رجوع خواهد شد. برای نمونه یکی از مهمترین دلالتهای نورواکونومیکس برای توسعه این است که افزایش استرس مانع کارکرد موثر اکسی توسین شده و اعتماد را به شدت می­کاهد که مقابله با قوانین اجتماعی را نیز به دنبال دارد و رفتاری ضد توسعه­ ای به شمار می­رود یا به عنوان نمونه ­ای دیگر گسترش استعمال مواد مخدر مرکز لذت مغز را تغییر داده و منجر به کژکارکردی دوپامین می­شود و به دلیل کنترلهای اجتماعی بیش از حد که امکان ترشح دوپامین در مواردی مانند تفریحات را کاهش می­دهد نسل جوان به سمت مخدرها روی می­ آورند.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/iranvisi/domains/iranvision1404.com/public_html/wp-includes/functions.php on line 4759

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/iranvisi/domains/iranvision1404.com/public_html/wp-includes/functions.php on line 4759