جلسه ۳۹

نام کارگروه:توسعه و منابع ملی
رئیس كارگروه:آقای عبدالرسول دیوسالار
شماره جلسه:سی ونهم
تاریخ برگزاری:۱۳۸۹/۱۱/۲۰
محل برگزاری:اندیشگاه طرح توسعه هزاره
مدت زمان:۲ساعت و نیم
حاضرین(به ترتیب الفبا):معصومه ثانی،دکتر غلامرضا حداد،دکتر آمنه جعفری قدوسی،عبدالرسول دیوسالار، دکتر مهران شمس‌احمر، دکتر محمود فرهادی نیا،زهرا میراحسنی،دکتر مهرداد ناظری
غائبین:مهندس فرامرز داعی نژاد ، دکتر بهشید حسینی
میهمان: آقای مهندس بالکانی
تنظیم کننده:معصومه ثانی جوشقانی
عنوان:ارائه دکتر فرهادی نیا با عنوان “جایگاه منابع ملی در چرخه توسعه”
کلیدواژه: منابع ملی، توسعه، نهادهای اجتماعی.

چکیده: در این نشست، دکتر فرهادی نیا با به ارائه مقاله خود با عنوان جایگاه منابع ملی در چرخه توسعه پرداختند و سپس اعضا به نقد و بررسی مقاله مذکور پرداختند.

دستور كار جلسه:
در ادامه سلسله جلسات نقد و بررسی مقالات اعضای کارگروه در راستای هم اندیشی پیرامون موضوع منابع ملی و توسعه، در این جلسه ابتدا دکتر فرهادی نیا به ارائه مقاله خود پرداختند و سپس اعضا آن را مورد نقد و بررسی قرار دادند.

مشروح مذاكرات:
مقاله ارائه شده بر این نکته کلیدی تاکید دارد که رابطه و نسبیتی معنادار میان منابع در اختیار جامعه و انتظارات مطروحه در خضوض نهادسازی در یگ جامعه برقرار است. به بیان دیگر اگر نهادها بسترسازهای توسعه تلقی شوند، آنگاه اندازه و میزان آنها باید در تناسب با منابع ملی در دسترس تعیین شود.  محورهای اصلی مقاله دکتر فرهادی شامل موارد زیر می باشند:
۱٫تاکید بر نبود جامعه بی طبقه در سنت تاریخی.
۲٫منازعه طبقاتی بر سر استفاده از منابع محدود جامعه و سیرتحول طبقات درسپهر اجتماعی دراثرجریان منابع ازپیرامون به مرکز.
۳٫تحول نیروی انسانی، قدرت سیاسی و منابع ملی از حالت خدماتی به محورهای اصلی چرخه توسعه.
۴٫نهاد های اجتماعی موثرترین مولفه در رسیدن به توسعه هستند و سه مولفه اندازه نهاد، مدیریت نهاد و منابع نهاد در کارایی صحیح نهاد دخیلند.
۵٫دخالت داشتن تقاضای جامعه و چگونگی مدیریت و تخصیص منابع ملی در رسیدن به توسعه.
۶٫تدوین الگوی طیفی نهادی برای تبیین چگونگی رسیدن به توسعه و مقوله بندی نیازهای توسعه ای و نیازهای الزامی در این الگو.
۷٫دخیل دانستن مولفه قدرت در الگوی طیفی نهادی.
۸٫بر اساس الگوی یاد شده ترتیب چرخه منابع عبارت است از: منابع ملی، نهادهای اجتماعی، قدرت ملی کهمی توانندموجب تقویت و یا تضعیف یکدیگر گردند.
۹٫مقایسه شیوه تخصیص منابع ملی در کشورهای توسعه یافته، در حال توسعه و کشورهای بارشد پایین بر اساس الگوی چرخه توسعه و الگوی طیفی نهادها.
۱۰٫نوع وابعاد نهادهای اجتماعی بر مبنای منابع ملی صورتبندی می شوند ولذا دراجرای برنامه کلان توسعه،منابع ملی نقش پیشاهنگی یا پیشتازی دارد.    

نقد و نظر:
۱٫با توجه به اینکه هدف این سلسله نشست ها تبیین ارتباط منابع ملی با توسعه از منظر تخصص هر یک از اعضا بوده است. در این مقاله این هدف ؟؟؟؟مرعی؟؟؟؟ نگشته است.(ناظری)
۲٫گاهی با ایده هایی روبه روییم که نمی بایست در مرحله خلاقیت آن را به چالش کشید.(بالکانی)
۳٫توجه به ایده ها بسیار مهم است اما هدف این سلسله نشست ها اثبات نقش منابع ملی در فرایند توسعه می باشدکه در این مقاله به طور شفاف بدان پرداخته نشده است.(میراحسنی)
۴٫به نظر می رسد بحث مدیریت در چرخه منابع و سازکار تخصیص آن و تاثیر و تاثر این موارد بر بررسی نقش آفرینی منابع درفرایند توسعه به عنوان هدف کارگروه حاضر اساس و چکیده مقاله مورد بررسی است.(بالکانی)
۵٫گرچه در این مقاله در چهارچوب مکتب خاصی به توسعه توجه نشده است اما کلیت نتیجه گیری جهت گیری آن را نشان می دهد.(دیوسالار)
۶٫درون مایه و جانمایی منابع ملی به خوبی تصریح نشده است.(ناظری)
۷٫چرایی انتخاب نهادهای اجتماعی مشخص نیست. با وجود حضور عناصر پراهمیت دیگر در جریان توسعه مشخص نیست دلیل گزینش نهادها چه بوده است و نویسنده قادر به تبیین این امر نیست.(ناظری)
۸٫در مورد استفاده از دانش واژه نهاد منظور هیات هایی در جامعه است که متولی اداره امورات آن جامعه است. و اگر بپذیریم که برنامه کلان توسعه بر نهادهای اجتماعی مترتب می شود، آن گاه فرضیه این مقاله بر اندازه و مدیریت و کارایی نهادهای اجتماعی در فرایند توسعه استوار خواهد بود.(فرهادی نیا)
۹٫بحث کلی این مقاله آن است که می بایست نسبت صحیحی بین گستردگی نهادهای موجود و حجم منابع موجود برقرار شود.(دیوسالار)
۱۰٫دیدگاه کلان مقاله نمی تواند در روند توسعه، همه مطالبات اجتماعی، از جمله الگوهای سبک زندگی را پوشش دهد. در واقع این مدل قادر به توضیح بخش زیادی از پدیده های اجتماعی نیست(ناظری)
۱۱٫در الگوی طیفی نهادهای ندوین شده، به نیازهای الزامی و توسعه ای توجه شده است.(فرهادی نیا)
۱۲٫بررسی توسعه در قرن ۲۱ نمی تواند در بحث نهادهای اجتماعی مورد توجه قرار گیرد و این مدل پاسخ گو نخواهد  بود.(ناظری)
۱۳٫از آنجا که نیازهای بشر، در قرن ۲۱ به سمت نیازهای ذهنی حرکت کرده است، چندان نمی توان بررسی را به سطح نهادها و ساختارهای ملموس تقلیل داد.کما اینکه کشورهای توسعه یافته وپیشرفته به سمت فراماتریالیسم و عبور از نهادسازی های کلاسیک حرکت کرده اند.(دیوسالار)
۱۴٫مباحث و نظرات مطروحه پایه تئوریک دقیقی ندارد. (شمس احمر)
۱۵٫در پاسخ به نفی ماتریالیسم تاریخی و وجود کمون در ابتدای تاریخ نظریه ی بدیلی ارائه نشده است، و  در عین حال نمی توان به سادگی حاصل تفکراات اندیشمندان پیشین را رد نمود.(شمس احمر)
۱۶٫مفهوم نهاده ها که مفهوم اقتصادی است بدون پایه نظری خاص به سطح ملی و با عنوان نهاد منتقل و در تحلیل از آن استفاده شده است..(شمس احمر)
۱۷٫با استفاده مثال گونه از یک نهاد اقتصادی و یک نهاد آموزشی تلاش داشتم نقطه بهینه در روند توسعه را بر اساس کارکرد و نقش نهادبا توجه به تخصیص نهادها توضیح دهم.(فرهادی نیا)
۱۸٫آنچه از تعریف نهاد اراده شده، با تعریف مفهوم نهاد در متون علمی جامعه شناسی هم خوانی ندارد.(ناظری) . نهاد کارویژه و نقش خاصی استکه صورت های رسمی و غیررسمی را در بر می گیرد.(‌شمس احمر)
۱۹٫در بررسی رابطه نقش نهادها و توسعه می بایست تمرکز بر الگوی هرمی مدیریت تخصیص منابع بر اساس اهداف کلان توجه نمود نه صرفا اندازه ومدیریت نهاد.(شمس احمر)
۲۰٫به نظر می رسد در مورد استفاده از نهادها نوعی ساده سازی صورت گرفته است در حالیکه در جامعه انواع مختلفی از نهادها با کارکردهای مختلف وجود دارند. در حقیقت نهادها تنها صورت دولتی ندارند.(جعفری)
۲۱٫نهادها طبق فرض شما نیازهای توسعه یا الزاماتی از آن را پاسخ می دهد در حالیکه بسیاری از نهادها امروزکارکرد خود را از دست داده اند. طبقه بندی میتواند این موضوع را شفاف و مشخص کند که کدام نهادها و با چه کارکردی مد نظر شماست(حداد)
۲۲٫در این مقاله منابع ملی ترجمان بودجه اختصاصی دانسته شده است.ولی در مورد اینکه اهداف و وظایف این نهادها چقدر جامعه را در مسیر توسعه پیش می برد مغفول مانده است. در واقع نهادها و ارگان ها می بایست در تولید مشارکت کنند و دولت در این میان وظیفه بازتوزیعی در مورد منابع دارد.(شمس احمر)
۲۳٫به نظر می رسد با توجه به مثلث مباحث مدیریتی، بحث امروز به آن بخشی اشاره دارد که به تخصیص منابع می پردازد و معتقد است هرگونه خلل و ناکارمدی در وظایف این بخش می تواند به اختلال در فرایند توسعه منجر شود.(بالکانی)در واقع نهادها حد واسط نیازها ومصارف دانسته شده اند.(دیوسالار)
۲۴٫به نظر می رسد در مورد متولی نهادها نوعی ساده سازی در نقش دولت در ایجاد و اداره نهادها صورت گرفته است.فرض وجود قدرت دولت و توان کنترل آن سبب شده، اینچنین نتیجه گیری شود که امکان چیدمان جدید و بازطراحی نهادها توسط یک بازیگر هوشمند وجود دارد. این نتیجه گیری در شرایط کنترل دولتی معنادار است. (جعفری)
۲۵٫هر نوع نهادی در یک کشور زیر چتر نهادهای اصلی که بودجه به آن اختصاص می یابد شکل می گیرد.(فرهادی نیا)
۲۶٫در الگوی اولیه در شرح طبقات، از خطوط فقر مختلف صحبت شده آیا منظور این است که طبقات مختلف خطوط فقر مختلف دارند؟(میر احسنی)
۲۷٫به دلیل اینکه جریان منابع به سمت مرکز طبقات اجتماعی ایجاد می شوند و در ادامه این روند برخی از این طبقات زیر خط فقر قرار می گیرند(فرهادی نیا)
۲۸٫آیا طبقات مرکز به تخصیص منابع در مورد توسعه می پردازند؟(جعفری)
۲۹٫تاریخ نظریه پردازی توسعه نشان می دهد که دارندگان قدرت و ثروت در نهایت به تولید قدرت می پردازند.(فرهادی نیا)

جمع بندی و پیشنهادات جهت اصلاح مقاله
۱٫به سبب اهمیت روش تحقیق و به منظور همسو نمودن دیدگاه های خواننده با نویسنده موارد ذیل بر مقاله افزوده گردد: الف) پرسش اصلی مقاله ب) تعیین پیش فرض ها (احتساب برخی بدیهیات مقاله تحت عنوان پیش فرض)
۲٫استفاده از مدل تحلیلی مطروح در مقاله جهت آسیب شناسی عقب ماندگی ایران از منظر منابع ملی و تشریح چگونگی کم و کیف روند توسعه نیافتگی و نیز نگاه انتقادی به توسعه در ایران. تغییر عنوان مقاله متناسب با این رویکرد مثلا ” آسیب شناسی روند توسعه در ایران با استفاده از الگوی چرخه منابع”
۳٫در صورت امکان طبقه بندی و گزینش گونه ای خاص از نهادهای اجتماعی با عنوان نهادهای دولت ساخته در تشریح مدل مورد بحث
۴٫حذف مفهوم قدرت از الگوی تدوین شده
۵٫اضافه کردن مفهوم مزیت نسبی به بحث.(ناظری)
۶٫پیشنها استفاده از سازمان به جای نهاد به عنوان واسط بین انسان و جامعه در پیاده سازی استراتژی های توسعه
۷٫با توجه به اینکه هر چه توسعه افزایش یابد حجم انباشت منابع هم افزایش می یابد.  پیشنهاد می شود در الگوی طیفی نهادها، حجم انباشت منابع مد نظر قرار گیرد نه تخصیص منابع

دستور کار جلسه آینده:
ارائه آقای مهندس داعی نژاد با عنوان “بررسی و ارزیابی جایگاه منابع ملی در نظریه توسعه پایدار”