جلسه ۳

نام کارگروه: توسعه و منابع ملی

رئیس كارگروه: آقای عبدالرسول دیوسالار

شماره جلسه:۳

تاریخ برگزاری: ۸۸/۱۱/۲۰

محل برگزاری: موسسه اندیشه و پژوهش طرح هزاره

مدت زمان:۲

حاضرین(به ترتیب الفبا): سمیه جوانمردی، فرامرز دائی نژاد، عبدالرسول دیوسالار، رضا دیوسالار، زهرا میر احسنی

غائبین: رضا مجیدزاده

تنظیم کننده: سمیه جوانمردی

عنوان:‌بررسی طرح تحقیق کارگروه منابع ملی (۳)

کلیدواژه: منابع ملی

چکیده: در این جلسه دو محور زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت: دامنه مفهومی منابع ملی و ارزیابی طرح تحقیق كارگروه

مذاكرات :

•مروری بر جلسات قبل:

در جلسات پیشین ، پس از بحث های كلی مربوط به شكل گیری كارگروه، سعی شد كلیتی از طرح تحقیق با محوریت موضوعات مورد بحث، اهداف، حوزه های مورد بررسی، سوألات كلیدی كارگروه و … ارائه شود. نتیجه اولیه آن بحث ها، به ارزیابی طرح تحقیق انجامید و مقرر گردید:

۱٫دامنه حوزه های مورد بحث در منابع ملی تدقیق گردد و به عبارت دقیق تر بگوییم منظورمان از “منابع ملی” چیست؟

۲٫هر یك از اعضاء طرح تحقیق كارگروه را ارزیابی نموده و نظرات تكمیلی خود را ارائه نمایند.

در این جلسه این دو محور مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

•دستور جلسه اول: منابع ملی چیست؟

منابع ملی شامل تمامی ظرفیت ها و داشته های بالقوه در سطح ملی است كه قابلیت مبدل شدن به ظرفیت های بالقوه را داراست. به بیان دقیق تر، منابع ملی مشروط به بكارگیری راهبردهای قدرت ساز، ایجاد كننده توان ملی خواهند بود و به گونه ای كه در زیر نمایش داده شده، به توسعه ملی خواهد انجامید.

منابع ملی —- توان ملی—- راهبردهای قدرت ساز

        قدرت ملی — توسعه ملی

منابع ملی را می توان به دو بخش محسوس(سخت و فیزیكی مانند محیط زیست و جغرافیا) و غیر محسوس(مانند روحیه ملی، توان ملی و ..) تقسیم كرد.

با توجه به اینكه حوزه های نامحسوس در كارگروههای دیگر بررسی می شوند، قاعدتا در این كارگروه بر حوزه های محسوس متمركز خواهیم شد. با پذیرش نكات فوق، می توانیم موارد زیر را در ذیل تعریف منابع ملی جای دهیم:

•زیرساخت ها

•محیط زیست

•جمعیت و نیروی انسانی

•دانش و فناوری

•جغرافیا و سرزمین

•میراث فرهنگی

•منابع معدنی و خام

•انرژی

البته موارد دیگری چون ارزش ها و باورها، فرهنگ و مذهب، ساختارهای اجتماعی و توان نظامی و صنعتی نیز وجود دارد كه لزوما در این كارگروه مورد بررسی قرار نمی گیرند.

در ارتباط با موارد فوق، نظرات زیر ارائه گشت:

۱٫خوب است با ارائه تعریف عملیاتی از هر یك از موارد فوق، دقیقا منظورمان را ار این مفاهیم مشخص سازیم.

۲٫مفهوم “دانش و فناوری” به اندازه ای فراگیر است كه می تواند “توان نظامی” و “توان صنعتی” را در ذیل آن مفهوم آورد.

۳٫از یك سوی، وزن هر یك از این موارد مشخص نیست و از جانب دیگر، سطح و نوع روابط میان آنها نیز روشن نیست. به عنوان مثال، مفاهیم محیط زیست، منابع طبیعی و منابع ملی در یك راستا قرار گرفته اند. در حالی كه در متون و منابع مربوطه، این مفاهیم در یك رابطه سلسله مراتبی به شكل زیر طرح و بررسی می شوند:

منابع ملی

محیط زیست

منابع طبیعی

۴٫منابع ملی مفهوم بسیار گسترده ای است كه شامل كلیه منابع برآمده از زمین، آب و هوا می شود. اما  لازم است بنا به دلایل زیر به منبع “زمان” نیز به عنوان یك منبع مهم ملی توجه شود:

۵٫دوره بهره برداری از عناصر سازنده ساختار توسعه ای، به شدت وابسته به زمان است. چرا كه در هر دوره و متناسب با توسعه سطح دانش و فناوری، ساختار توسعه بر عناصر خاصی استوار می شود. به عنوان مثال، زمانی برخورداری از راه آهن می توانست نشانه توسعه یافتگی باشد در حالی كه امروز بی تردید اینگونه نمی باشد.

۶٫عمر بهره برداری از منابع نیز در ارتباط با زمان طرح می شود. مثلا منابع فسیلی صرفا در یك چارچوب زمانی قابل اتكاء می باشند.

۷٫با این توضیحات و با توجه به اینكه همواره بخشی از عقب ماندگی ما به دلیل نپرداختن صحیح به ارزش و اهمیت عامل زمان از هر جنبه‌ای (فرهنگی، اقتصادی، سیاسی – امنیتی و ..) بوده است، لازم است به این منبع نیز توجه خاص شود.

در ذیل همین سرفصل، پاورپوینت “محیط زیست و توسعه” نیز توسط آقای رضا دیوسالار ارائه گردید كه با توجه به تمركز ایشان بر حوزه محیط زیست، به پیشنهاد مدیر كارگروه مقرر گردید در زیرگروه محیط زیست مورد استفاده قرار گیرد.

موضوع مهم همچنان رسیدن به تعریف جامع و مانعی از مهم ترین عناصر سازنده منابع ملی است. براین مبنا مقرر گردید:

۱٫آقایان دائی نژاد و رضا دیوسالار با مطالعه منابع و متون مرتبط در قالب گزارشی، به پرسش های زیر بپردازند:

-عناصر منابع ملی چیست؟

-تعریف هر یك از آنها چیست؟

-روابط میان آن عناصر به چه شكل است؟

-در این كارگروه به كدام یك از آن عناصر پرداخته خواهد شد؟

۲٫در ارتباط با پیشنهاد آقای دائی نژاد مبنی بر افزودن منبع زمان به مجموعه عناصر موجود، علی رغم پذیرش اهمیت عامل زمان، همچنان لازم است به این پرسش با دقت بیشتری پرداخته شود:

-آیا زمان بخشی از منابع ملی است یا پارامتر محیطی موثر با اثر بالا در نحوه بهره برداری از منابع است؟

•دستور جلسه دوم: بررسی طرح تحقیق كارگروه

در ادامه جلسه به دستور كار دوم جلسه یعنی بررسی طرح تحقیق كارگروه پرداخته شد.این بررسی توسط آقای دائی نژاد ارائه گردید.

•جمع بندی ۲:

مقرر گردید مدیر كارگروه با در نظر گرفتن نكات آقای دائی نژاد، طرح كارگروه را تكمیل نمایند.

•دستور كار جلسه آینده:

در جلسه آینده، با حضور مهمانان، كارگروه طرح مطالعاتی خود را ارائه خواهد كرد.