عبدالرسول دیوسالار
چکیده
توسعه علمی و نقش‌آفرینی‌های آن در رشد و توسعه ملی به باور بسیاری از اندیشمندان از جمله مهمترین مولفه‌ها در تعریف توسعه‌یافتگی و عقب‌ماندگی در دنیای مدرن است. مقاله حاضر میزان اهمیت و سطح استراتژیک اثرگذاری توسعه علمی بر توسعه ملی را مساله اصلی قرار داده و ضرورت حضور مولفه علم به عنوان یک متغیر ثابت در نظریات توسعه را تفحص می‌کند. بدین منظور گستره اثرگذاری‌های علم بر توسعه در هشت عرصه اصلی تعریف شده و با بحث از اهمیت حیاتی ناشی از این تعاملات میان علم و توسعه، یافته‌های مقاله حاصل می‌آید. نقش علم در تحولات اجتماعی، توانمندسازی ناشی از علم در توسعه، عقلانیت علمی و توسعه، فرهنگ علمی و توسعه، علم به مثابه اطلاعات ضروری در فرایند توسعه، نقش علم در توسعه از کانال روابط قدرت، تاثیرات علم در الگوهای توسعه منبع محور و رویکرد انتقادی به علم، قادرند نمایی از گستره و اهمیت حضور علم در نظریه توسعه را به تصویر بکشند. در پایان این نکته اساسی مورد تاکید قرار می‌گیرد که توسعه علمی، به عنوان اصلی ثابت و همیشگی در توسعه مطرح است که با برخورداری از گستره وسیعی از اثرگذاری‌های متنوع بر جریانات توسعه‌ای، نقشی استراتژیک در آن یافته است. لاجرم، مولفه علم بخشی جدایی‌ناپذیر از هر نظریه توسعه بوده و باید به عنوان یک عامل حیاتی در سنجش موفقیت نظریه مزبور محسوب گردد.
واژگان کلیدی: توسعه، نظریه توسعه، توسعه علمی، عقلانیت، قدرت، منابع ملی، تحول اجتماعی
