ارائه خانم دکتر جعفری با عنوان برداشتی از مفهوم توسعه، ارائه آقای دکتر شمس آحمر با عنوان مفهوم پارادایم
رئیس كارگروه:آقای عبدالرسول دیوسالار
شماره جلسه: بیست و هشتم
تاریخ برگزاری:۱۳۸۹/۸/۱۲
محل برگزاری: موسسه اندیشه و پژوهش طرح هزاره
مدت زمان:۴ ساعت
حاضرین(به ترتیب الفبا):معصومه ثانی، غلامرضا حداد، آمنه جعفری قدوسی، فرامرز داعی نژاد، عبدالرسول دیوسالار، محمود فرهادی نیا، مهران شمس‌احمر، مهرداد ناظری
تنظیم کننده: معصومه ثانی جوشقانی
عنوان:”ارائه خانم دکتر جعفری با عنوان برداشتی از مفهوم توسعه، ارائه آقای دکتر شمس آحمر با عنوان مفهوم پارادایم”
کلیدواژه: مفهوم توسعه، مفهوم پارادایم، رابطه توسعه و طبیعت
چکیده:در این نشست، کارگروه، موضوعات زیر را مورد بحث و بررسی قرار داد:
۱٫بررسی ارتباط بین محیط و توسعه به منظور متمایز نمودن جهت گیری کلی کارگروه در رویکرد به توسعه
۲٫ارائه خانم دکتر جعفری با عنوان برداشتی از توسعه
۳٫ارائه آقای دکتر شمس با عنوان مفهوم پارادایم
- مباحث پیش از دستور:
۱٫پیشنهاد استفاده از عبارت زیست- کره به جای محیط بر اساس تئوریهای انتقادی علوم سیاسی درباره توسعه.(حداد)
۲٫پیشنهاد اعم بودن محیط نسبت به طبیعت بر اساس تئوریهای مدیریت استراتژیک. (شمس احمر)
۳٫ پیشنهاد مشخص نمودن رویکرد مادر/ پایه ذهنی اعضا نسبت به رابطه محیط به لحاظ اهمیت این بحث در تعیین جهت گیری کلان کارگروه در نظریه پردازی درباره توسعه با تاکید بر منابع ملی(دیوسالار)
- دستور كار جلسه:
۱٫ارائه خانم دکتر جعفری با عنوان” برداشتی از مفهوم توسعه”
۲٫ارائه آقای دکتر شمس احمر با عنوان “مفهوم پارادایم”
- مشروح مذاكرات:
به منظور ادامه خط مشی کارگروه در بررسی و احصا سئوالات پیرامون توسعه در این جلسه خانم دکتر جعفری مبحثی را با عنوان برداشتی از مفهوم توسعه برای کارگروه ارائه نمودند.نکات کلیدی مباحث ایشان به شرح زیر است:
۱٫احصا سئوالاتی در باب مطلوبیت و ذات توسعه
۲٫توسعه اسلامی و بررسی رابطه بین اسلام و توسعه
۳٫رابطه بین انسان و طبیعت
به نظر ایشان توسعه به عنوان یک فرایند مطلوب در همه جوامع شناخته می شود و منظور از توسعه بسط یافتن و گسترش ارزشها و هنجارهای مورد پذیرش همان جامعه است. بر این اساس توسعه یافتگی مفهومی نسبی است و در ایران مدینه فاضله جامعه امام زمانی است. همچنین ایشان با استناد به آیات قرآن طبیعت را ابزاری در اختیار انسان برای رسیدن به وضعیت مطلوب دانستند.
- نقد و بررسی:
محورهای نقد و بررسی مربوط به ارائه دکتر جعفری به شرح زیر است:
۱٫سرانجامِ نقطه ای بودن یا فرایندی بودن توسعه به استناد مباحث مطروحه چیست (حداد، شمس)
۲٫تعیین شاخصها و معیارهای مشخص در نگاه جدید به توسعه(شمس)
۳٫نیاز به توجه به ویژگی های جغرافیایی و اقلیم در چرایی میزان توسعه یافتگی یا دورماندن از توسعه(حسینی)
۴٫توجه به بار معنایی [دانش واژه‌‌‌ای] واژه ها در هنگام نگارش و تدوین یک متن علمی(ناظری)
۵٫آگاهی از روند شرق شناسی وارونه در تعریف توسعه و وضعیت مطلوب توسعه یافتگی و تاکید بر این امر که نباید مفاهیم کلاسیک و سنتی همچون اسلام را به نفع یک مفهوم مدرن استحاله نمود(حداد)
۶٫توجه به این نکته که آیا تنها کشورهای مسلمان توسعه نیافته اند؟ و نیز آیا در اساس اسلام مدعی توسعه است؟(داعی نژاد)
۷٫در این بخش پیشنهاد شد که از آنجا که نگاه به توسعه نگاهی کیفی است و در نگاه کیفی رسیدن به دقت نظر هدف نیست. در تعریف وضعیت مطلوب در تعریف توسعه می بایست ناحیه تعاریف قابل قبول مد نظر قرار گیرد.(دیوسالار)
- جمع بندی:
در پایان این بخش از جلسه نکات ذیل مورد توافق اعضا قرار گرفت:
۱٫ پیشنهاد طرح دیدگاه اعضا درباره توسعه به منظور تضارب آرا و درگرفتن مباحث عمیق تری درباره توسعه.
۲٫ توسعه فرایندی پویا و در حال حرکت است.
۳٫تعیین نقطه مطلوب درباره توسعه امکان پذیر نیست.
۴٫تعریف از توسعه منوط به تعریف شاخص های بهبود است.
۵٫سازگاری شاخص های بهبود با یکدیگر متضمن موفقیت فرایند توسعه است.
۶٫توسعه مفهومی مدرن است.
ارائه دکتر شمس احمر با عنوان مفهوم پارادایم:
در پی مناظرات صورت گرفته درباره مفهوم پارادایم در جلسات گذشته کارگروه دکتر شمس به منظور تبیین این مفهوم مطالبی را در قالب یک ارائه پاورپوینتی اظهار داشتند. نکات مهم مباحث ایشان به شرح زیر است:
۱٫تاریخچه و ترمینولوژی مفهوم پارادایم.
۲٫بررسی مفهوم پارادایم نزد توماس کوهن
۳٫ویژگی پارادایم
۴٫اجزا پارادایم
۵٫انقلاب علمی
۶٫پارادایم در علوم اجتماعی
۷٫مشکلات ظهور یک پارادایم مشخص در علوم اجتماعی
۸٫فرایند تولید علم و ظهور یک پارادایم علمی
۹٫نمونه ای از پارادایمهای علمی
نقد و نظر:
پس از ارائه ایشان دو موضوع مورد بررسی اعضا قرار گرفت.
۱٫موافقت آقای دکتر حداد با نظر ایشان مبنی بر عدم امکان استفاده از واژه پارادایم در علوم انسانی و اجتماعی به دلیل عدم امکان تحقق کارویژه تولید زبان مشترک قابل اجماع نزد همه اندیشمندان یک رشته علمی در علوم انسانی و اجتماعی.
۲٫مخالفت با مورد مذکور در بند یک به دلیل تداول استفاده از واژه پارادایم در نویسندگان علوم انسانی و اجتماعی(ناظری، دیوسالار، فرهادی نیا)
۳٫پیشنهاد استفاده از واژه گفتمان به جای پارادایم در مباحث کارگروه.(حداد و شمس احمر)
- جمع بندی:
۱٫لزوم جانمایی مباحث کارگروه در مفاهیمی همچون گفتمان و پارادایم با این تاکید که اساسا مجاز به چنین کاری هستیم یا خیر(دیوسالار)
۲٫مقرر شد دکتر حداد فضای گفتمان ها را طی چند هفته آینده برای استفاده اعضا کارگروه تبیین نمایند.
۳٫مقرر شد دکتر شمس یا دکتر حداد درباره حد تقریب فضای ذهنی کارگروه نسبت به مکاتب یا گفتمان های توسعه گزارشی مقایسه ای به کارگروه ارائه نمایند.
دستور جلسه آینده:
ارایه آقای دکتر ناظری با موضوع«نقدی بر انسان محوری در توسعه»
