ارائه آقای دیوسالار با موضوع پارادایم توسعه همگرای انسان- محیط
رئیس كارگروه:آقای عبدالرسول دیوسالار
شماره جلسه: بیست و هفتم
تاریخ برگزاری:۱۳۸۹/۷/۲۱
محل برگزاری: موسسه اندیشه و پژوهش طرح هزاره
مدت زمان:۳ ساعت و نیم
حاضرین(به ترتیب الفبا):معصومه ثانی، غلامرضا حداد، آمنه جعفری قدوسی، فرامرز داعی نژاد، عبدالرسول دیوسالار، محمود فرهادی نیا، مهران شمس‌احمر، مهرداد ناظری
غائبین: بهشید حسینی
تنظیم کننده: معصومه ثانی جوشقانی
عنوان:ارائه آقای دیوسالار با موضوع پارادایم توسعه همگرای انسان- محیط
کلیدواژه: پارادایم ، توسعه ، انسان محوری، طبیعت محوری
چکیده: در این نشست، با عنایت به این موضوع که طی چند جلسه گذشته یکی از چالش برانگیزترین مباحث مطرح شده در کارگروه پیرامون انسان محوری یا طبیعت محوری در تعریف توسعه بود. آقای دیوسالار ضمن مروری بر مکاتب نظری درباره توسعه پیشنهاد چهارچوب مطالعاتی جدیدی در نظریه پردازی درباره توسعه با عنوان پارادایم توسعه همگرای انسان- محیط را مطرح کردند.
- مباحث پیش از دستور:
۱٫ تصمیم گیری نهایی درباره چکیده و تعداد صفحات در آیین نامه تدوین مقالات: بر این اساس مقرر شد.
(۱).حجم چکیده مقالات بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ کلمه باشد.
(۲).با توجه به اهداف اندیشگاه در تولید ایده نو درباره توسعه بومی مقالات اعضا با درنظر گرفتن شرط لزوم انتقال حداقل معنا از ۱۵ صفحه شروع و انتهایی در سقف صفحات نداشته باشد.
(۳).با اتکا به حداکثر آرای اعضا شیوه ارجاع نویسی درون متنی انتخاب شد.
۲٫جمع بندی درباره سئوالات توسعه از ابتدا تاکنون:
اساسی ترین پرسش های مطرح شده در کارگروه درباره توسعه عبارتند از :
(۱).جامعه توسعه یافته چگونه جامعه‌ای است؟ و مختصصات توسعه یافتگی از چه ویژگیهایی برخوردار است؟
(۲).پارادایم های حاکم بر تعریف توسعه کدام است؟ و کارگروه منابع ملی می بایست به کدام
متعهد باشد؟
(۳).اهداف توسعه یافتگی چیست و عوامل موثر بر این اهداف کدام است؟
(۴).اصول طراحی فرایند توسعه چیست؟ (دیوسالار)
- دستور كار جلسه:در این جلسه ارائه آقای دیوسالار با عنوان “پارادایم توسعه همگرای انسان- محیط “مورد بررسی قرار گرفت.
- مشروح مذاكرات:
با توجه به پرسش کانونی درباره محوریت انسان و طبیعت در تعریف توسعه در کارگروه منابع ملی، آقای دیوسالار ضمن مروری بر نظریات توسعه، چهارچوب جدیدی را پیشنهاد کردند. نکات مهم ارائه ایشان شامل بررسی موارد زیر می‌شود:
۱٫طرح پرسش بنیادین مبتنی بر پارادایم حاکم بر ذهن اعضای کارگروه نسبت به توسعه
۲٫چه پارادایمی از توسعه جهت نظریه پردازی در باب منابع ملی در کارگروه می‌بایست مورد استفاده قرار گیرد؟
۳٫بررسی ادبیات توسعه و احصا خصوصیات هر یک از نظریات با توجه به اهداف و محور اقدام آنها
۴٫احصا ویژگی های نظریات توسعه
۵٫بررسی مسیر اندیشیده شده در هر یک برای رسیدن به توسعه با در نظر گرفتن نتایج آنها و تاثیر بر زیست بشر و محیط توسعه
۶٫پیش بینی یا بررسی نقطه انتهایی مسیر پیشنهادی هر یک از این نظریات.
۷٫برشمردن ویژگی های پارادایم توسعه همگرای انسان- محیط به عنوان راه حل پیشنهادی
۸٫مقایسه پارادایم توسعه همگرای انسان- محیط و توسعه پایدار و جمع بندی.
- نقد و بررسی:
۱٫با وجود درستی این گزاره نظریات توسعه تاکنون به نابودی محیط انجامیده است اما این مفهومش وجود بازی برد- باخت در رابطه بشر و محیط نبوده است. چرا که اساسا محیط در خدمت بشر است(جعفری).
۲٫همین گونه نگاه به طبیعت باعث ایجاد تهدیدات محیطی برای بشر شده است. در حالیکه با تعریف هویت و نقشی مستقل برای طبیعت با استناد به دستاوردهای بشر در حوزه فلسفی می توان به بهبود این وضعیت نائل آمد.(دیوسالار)
۳٫در قائل شدن بازیگری مستقل برای طبیعت اعضا کارگروه دو مسیر نظری متفاوت را دنبال نمودند. از سویی گروهی برای طبیعت نقش مستقلی قائل بودند.(دیوسالار و ناظری). و از سوی دیگر برخی طبیعت را با تاکید بر عدم اراده، ذات طبعیت را فاقد عنصری می دانستند که آن را بتوان یک هویت و بازیگر مستقل تعریف نمود.(حداد، شمس احمر، جعفری، فرهادی نیا، داعی نژاد)
۴٫در حالیکه آقای دیوسالار با استناد به فلسفه رواقیون ریشه‌ی نگاه توسعه ای به طبیعت در تعریف نقش و هویت مستقل برای آن را متاثر از دیدگاه آنان می‌دانست. آقای حداد این نحوه نگاه را قبول نداشت. گرچه هر دو بر ریشه داشتن حقوق طبیعی در فلسفه رواقی اشتراک نظر داشتند.
۵٫برخی از اعضا استفاده از پارادایم در تعریف چهارچوب نظری جدید را به دلیل کلان بودن مفهوم پارادایم ونیز عدم امکان وجود دو پارادایم در یک زمان در یک حوزه نظری متناسب نمی‌دانستند.(حداد، شمس احمر). آقای دیوسالار با استناد به کتاب نظریه‌های توسعه اقتصادی هانت به استدلال درباره درستی این انتخاب خود پرداخت.
۶٫پیشنهاد عبارت سوء مصرف یا سوء استفاده از طبیعت به جای عبارت رابطه امپریالیستی با طبیعت(حداد)،اما گروهی دیگر از اعضا معتقد بودند برای تقریب اذهان در رساندن معنا می توان از استعارات استفاده کرد.(شمس) در نهایت پس از استماع دلایل آقای دیوسالار در چرایی انتخاب این عنوان،توافق شد در انتخاب دانش واژه‌های رشته های گوناگون فصل الخطاب نظر متخصصین آن رشته باشد و نویسندگان پس از برخورداری از نظر مشاوره ای آنان به انتخاب دست بزنند.(دیوسالار و فرهادی نیا)
۷٫در طراحی این چهارچوب نظری طبیعت همچون عنصری مظلوم و منفعل در نظر گرفته شده در حالیکه در نگاه رویکرد توسعه پایدار که دربرگیرنده توجه به محیط نیز می‌باشد، چنین تصوری از طبیعت نیست.(داعی نژاد).
۸٫با توجه به سئوالات مطروحه در این مورد مقرر شد آقای دیو سالار ماهیت بازیگری و هویت مستقل طبیعت را در نسخه نهایی کار خود بیشتر مورد مداقه قرار دهد.
۹٫در حالیکه گروهی از اعضا با استناد به روند چگونگی توجه به طبیعت در سطح بین‌الملل و در مباحث توسعه آن را عاملی بازدارنده و تعریف شده از سوی قدرت های بزرگ برای دست نیافتن دولتهای دیگر به سطح توسعه در رقابت با آنها می‌دانستند.(حداد، فرهادی نیا). آقای دیوسالار با تکیه بر روند تکامل آگاهی و دانش بشر نسبت به خطرات توسعه بدون توجه به محیط، این نحوه‌ی استدلال را معتبر نمی دانست.
۱۰٫به نظر می‌رسد محیط واژه چندان مناسبی جهت اطلاق به طبیعت نباشد و در صورت جایگزینی آن با واژه «طبیعت» انتقال معنا تسهیل خواهد شد (حداد، شمس، داعی نژاد، فرهادی نیا)
۱۱٫وریکر مفهومی این ارائه بدیعانه و قابل توجه بوده و می‌تواند به عنوان یک رویکرد بنیادی در سطح اندیشگاه مور توجه قرار گیرد(ناظری).
۱۲٫دکتر فرهادی نیا با توجه به مباحث مطروحه تعریف ذیل را با تاکید بر محیط پیشنهاد کردند:
” رابطه انسان با محیط و چگونگی رفتار با طبیعت، به گونه‌ای که بتوانیم بیشترین استفاده از آن را در راه اهداف بشر داشته باشیم؛ بدون اینکه استمرار استفاده انسان از محیط به مخاطره بیافتد.”
- جمع بندی:
۱٫دکتر حداد به کمک مجموعه نظرات دریافتی از کارگروه نسبت به تکمیل و نهائی سازی آئین نامه اقدام لازم را مبذول دارند
۲٫آقای دیوسالار نظرات اصلاحی را در تکمیل نسخه‌ها آتی ارائه خود اعمال نموده و تغییرات لازم را متناسب با شرایط کارگروه اعمال نمایند.
۳٫دکتر شمس احمر در راستای مباحث مطروحه تقبل کردند که نظرات خود را در قالب یک ارائه به کارگروه عرضه نمایند.
۴٫در پایان این جلسه،با توجه به ارزیابی و آسیب شناسی دو جلسه گذشته مقرر شد ضمن تلاش در بهره گیری نویسندگان از نظرات متخصصین، اعضا در بررسی مقالات بیشتر به مباحث محتوایی بپردازند.
پیشنهادها:
۱٫در مباحث پیش از دستور پیشنهاد شد هر یک از اعضا که کتاب جدیدی در حوزه مباحث کارگروه مطالعه کردند، برای انتفاع سایرین آن را معرفی نمایند.(حداد)
۲٫پیشنهاد خرید اعتبار سایتهایی توسط اندیشگاه، که امکان بهره برداری اعضا از منابع الکترونیکی را فراهم می‌آورد.(داعی نژاد) که با موافقت رییس کارگروه پیگیری این امر به امور اداری و اجرایی کارگروه سپرده شد.
۳٫توافق بر استفاده از نظرات تخصصی کارشناسان رشته‌های مختلف در انتخاب و گزینش دانش واژه‌ها برای جلوگیری خلط مبحث .(دیوسالار، فرهادی نیا)
- دستور کار جلسه آینده:
۱٫ ادامه مباحث این جلسه درباره محوریت طبیعت یا انسان در تعریف توسعه
۲٫ ارائه سرکار خانم دکتر جعفری
